Το φίλημα της ελευθερίας!
ΣΑΝ ΣΉΜΕΡΑ ΠΡΙΝ ΑΠΌ 108 ΧΡΟΝΙΑ Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ.
Ας παρακολουθήσουμε πως περιγράφονται τα γεγονότα που προηγήθηκαν της απελευθέρωσης της πόλης μας στο βιβλίο « Αργος Πόλη Ορεστίδος» που εξέδωσε ο Μορφωτικός Σύλλογος « Η Ορεστίς».
Μετά την χωρίς αντίσταση κατάληψη της Ελασσόνας, ο ελληνικός στρατός ελευθέρωσε την 10 Οκτωβρίου τα Σέρβια και την 11 Οκτωβρίου την Κοζάνη. Από εκεί ο μεγαλύτερος όγκος της στρατιάς στράφηκε προς ανατολάς με κύριο αντικειμενικό σκοπό τη Θεσσαλονίκη, η δε πέμπτη μεραρχία συνέχισε την προς βορρά προέλαση της με στόχο το Μοναστήρι και τη Φλώρινα.
Επιπλέον στον ’άξονα Τρίκαλα- Γρεβενά – Καστοριά κινήθηκε ως πλαγιοφυλακή σώμα προσκόπων που το αποτελούσαν Κρήτες εθελοντές, οι περισσότεροι από τους οποίους γνώριζαν τον τόπο και τους ανθρώπους του από την δράση τους στο Μακεδονικό αγώνα.
Το μικτό από εθελοντές και ευζώνους αυτό απόσπασμα, μετά κάποιες αψιμαχίες έφτασε την 23 Οκτωβρίου στο Μαύροβο, έτοιμο να ενεργήσει προς κατάληψη της Καστοριάς.
Οι κάτοικοι της Χρούπιστας πληροφορούνταν ή μάλλον βίωναν την εξέλιξη των γεγονότων, βλέποντας τούρκους στρατιώτες να λιποτακτούν προς κάθε κατεύθυνση και μεταξύ αυτών και αρκετούς συμπολίτες τους.
Το απόγευμα της ίδιας μέρας η Χρούπιστα διέτρεξε μέγιστο κίνδυνο από το εξής γεγονός. Ολόκληρος ο στρατός που υποχωρούσε κατέλυσε στη Χρούπιστα. Είναι δε γνωστό πόσο επικίνδυνος είναι ένα τέτοιος στρατός και μάλιστα τουρκικός. Νωπό, άλλωστε, ήταν το παράδειγμα της άνανδρης σφαγής των εκατόν δεκαεννιά προκρίτων των Σερβίων από τους ηττημένους της μάχης του Σαραντοπόρου. Σ΄αυτή τη δεινή περίσταση αξιοθαύμαστη ήταν η διαγωγή που επέδειξαν οι μπέηδες της Χρούπιστας και , ιδιαίτερα ο πολύς Τζιαμήλ μπέης. Με τις καλές του συστάσεις και επίμονες προσπάθειες απέτρεψαν κάθε βιαιοπραγία σε βάρος των χριστιανών. Αλλά και οι τελευταίοι, μετά προηγούμενη συνεννόηση με τους μπέηδες, ενθάρρυναν και βοηθούσαν τους απελπισμένους και έτοιμους για αναχώρηση Οθωμανούς
Μετά την εκκένωση των δικαστηρίων και την αναχώρηση των υπαλλήλων σχηματίστηκαν περιπολίες μικτές από χριστιανούς και μωαμεθανούς για την περιφρούρηση της πόλης μέχρι την αναμενόμενη άφιξη του ελληνικού στρατού. Το Σάββατο δε, 20 Οκτωβρίου, επιτροπή από πέντε χριστιανούς και τον Οθωμανό Σελήμ μπέη μετέβη στη Λειψίστα για να προσκαλέσει τον ελληνικό στρατό να έλθει και να παραλάβει τις αποφασισμένες να παραδοθούν πόλεις της Χρούπιστας και Καστοριάς. Η επιτροπή επέστρεψε την επομένη και έφερε την είδηση ότι ο ελληνικός στρατός θα έλθει όταν θεωρήσει τον καιρό κατάλληλο.
Και ενώ οι χριστιανοί με απερίγραφτη χαρά ανέμεναν την έλευση του ελληνικού στρατού, συνέβη, τη νύκτα της 23 προς 24 Οκτωβρίου, το ατύχημα της πέμπτης μεραρχίας κοντά στο Αμύνταιο για να ανατραπούν τα σχέδια του ελληνικού στρατού, οι δε συνέπειες για την Ελλάδα, όχι μόνο στο στρατιωτικό αλλά και στον πολιτικό τομέα, να είναι μεγάλες.
Τρόμος και αγωνία κατέλαβαν τους χριστιανούς της Χρούπιστας καθώς πληροφορήθηκαν ότι ο τουρκικός στρατός επανέκαμψε στην Καστοριά, συνοδευόμενος από τους άτακτους του περιώνυμου για τις θηριωδίες του Μπεκήρ αγά.
Δύναμη τετρακοσίων έως εξακοσίων απ΄αυτούς εισέβαλε στη Χρούπιστα και μετέβαλε σε καταλύματα της τα δύο χάνια και το διδακτήριο του ελληνικού σχολείου της πόλης.
Την 26 Οκτωβρίου έξω από τη Χρούπιστα, στη θέση Σπαχλίκ συνήφθη σκληρή μάχη, αποτέλεσμα της οποίας ήταν ολόκληρη η Αργεσταία πεδιάδα και τα χωριά της, να παραδοθούν στη λεηλασία , τη φωτιά και την ερήμωση, ενώ πολλά φορτία με διαρπαγέντα είδη μετακομίστηκαν κι αναρίθμητα ζώα οδηγήθηκαν στη Χρούπιστα από άπληστους χρουπιαστιανούς οθωμανούς.
Σύντομα όμως, η κατάσταση άλλαξε και πάλι υπέρ των Ελλήνων. Ο ελληνικός στρατός ανασυγκροτήθηκε, ανέκτησε το αναγκαίο αξιόμαχο ηθικό του κι ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Μετά δε τη νικηφόρα για τους Έλληνες μάχη στη Σιάτιστα, την 4η Νοεμβρίου, ο τουρκικός στρατός τράπηκε σε άτακτη υποχώρηση.
Έτσι την επομένη, υπερπεντακόσιες ελεεινές οθωμανικές οικογένειες έφτασαν στη Χρούπιστα και κατέκλυσαν τα κτίρια των σχολείων των ναών και των τζαμιών, τα υπόστεγα κι άλλους πρόχειρους χώρους. Οι χριστιανοί έντρομοι κι ανήσυχοι έβλεπαν την παρουσία στην πόλη τους , του σε φρικιαστική αθλιότητα μεγάλου πλήθους γυναικοπαίδων και του σε απελπισία κι αποσύνθεση ευρισκόμενου τουρκικού στρατού. Ευτυχώς η περαιτέρω εξέλιξη των γεγονότων ήταν ραγδαία κι όλα έδειχναν ότι η πλάστιγγα είχε, πλέον κλίνει υπέρ των ελληνικών όπλων.
Λίγες μέρες μετά τη μάχη στη Σιάτιστα και τη βελτίωση των άσχημων καιρικών συνθηκών τα εθελοντικά σώματα των Γ. Μακρή – Δικώνυμου Μαυρογένη και Γιάννη Κελαϊδή έφτασαν στο Βογατσικό, το οποίο βρήκαν σε σωρούς ερειπίων από την προηγηθείσα βάρβαρη επιδρομή του οθωμανικού στρατού και των ατάκτων.
Εκεί συνέλαβαν τέσσερις οθωμανούς που πήγαιναν στη Χρούπιστα. Ο Μακρής αφού τους ανέκρινε, τους είπε αυστηρά « Πηγαίνετε στη Χρούπιστα να πείτε τους πατριώτες σας ότι αύριο το πρωί να βρίσκεται στο Βογατσικό μία επιτροπή από το μουχτάρη, το χότζα και μερικούς προκρίτους, για να δηλώσουν υποταγή και να οδηγήσουν τους άνδρες μας στο χωριό τους, γιατί αλλιώς θα ΄ρθουμε και θα κάνουμε τη Χρούπιστα Βογατσικό» εννοώντας ότι σε περίπτωση μη συμμόρφωσης η Χρουπιστα
Θα πάθει ότι το Βογατσικό έπαθε από τους τούρκους. Πριν όμως, η επιτροπή προλάβει να φτάσει στο Βογατσικό, η Χρούπιστα απελευθερώθηκε και να πως:
Τη νύχτα του Σαββάτου 10 Νοεμβρίου, αναχώρησαν από τη Χρούπιστα ο τουρκικός στρατός και οι επανελθόντες διοικητικοί υπάλληλοι. Και το πρωί της Κυριακής 11ηςΝοεμβρίου 1912, έκπληκτοι κι απορούντες οι ρουπιστιανοί δεν έβλεπαν κανένα στρατιώτη, δεν είχαν δε γνώση των όσων την προηγουμένη μέρα και νύκτα συνέβησαν στην Καστοριά.
Το απόγευμα της Κυριακής και περί ώρα 19.00 εισήλθε στη Χρούπιστα ο ανθυπίλαρχος Ζαχαρακόπουλος συνοδευόμενος από πέντε ιππείς. Ενώ δε την επομένη αναμενόταν η άφιξη τμήματος του ελληνικού στρατού από την Καστοριά, έφτασαν οι διακόσιοι , περίπου, πρόσκοποι του Μακρή , του Κελαϊδή και του Μαυρογένη, οι οποίοι, παρά τις αποτρεπτικές προσπάθειες των χριστιανών, επιδόθηκαν σε βιαιότητες σε βάρος των οθωμανικών οικιών. Τις μεταμεσημβρινές ώρες της ίδιας μέρας ήρθε από την Καστοριά λόχος του ελληνικού στρατού και τη 14η Νοεμβρίου, ολόκληρο σύνταγμα υπό τον Αλεξόπουλο.
Έτσι, η Χρούπιστα μετά δουλεία πεντακοσίων είκοσι πέντε και πλέον ετών αξιώθηκε να δεχθεί το « χαίρε» και το γλυκύτατο ασπασμό της ελευθερία και να τύχει του στοργικού εναγκαλισμού της μητέρας Ελλάδας
Είναι ιστορικό λάθος να υποστηρίζουμε ότι ο Μακεδονικός αγώνας περιορίζεται στα χρονικά πλαίσια των ετών 1904 – 1908 και ότι αυτός έλαβε σάρκα και οστά με την άφιξη των Ελλήνων αξιωματικών από το ελεύθερο ελληνικό κράτος.
Αντίθετα , θα πρέπει να επισημανθεί, ότι υπήρξε μία διαρκής επαναστατική διαδικασία με περιόδους κορύφωσης. Αναφέρουμε ενδεικτικά την επανάσταση του 1878 που ξεκίνησε από το Λιτόχωρο και επεκτάθηκε στη Φλώρινα, Καστοριά, Κοζάνη και Μοναστήρι.
Σε όλη αυτή τη φάση της επαναστατικής διαδικασίας, διακρίθηκαν με τον αγώνα τους, όλοι οι πατριώτες Μακεδόνες, ελληνόφωνοι, βλαχόφωνοι και σλαβόφωνοι , όλοι στην ψυχή και το φρόνημα Έλληνες.
Χρέος τιμής επιβάλλει να μνημονεύσουμε ιδιαίτερα τους δικούς μας Αργίτες Μακεδονομάχους, προεξάρχοντος του βλαχόφωνου καπετάνιου Ναούμ Σπανού, ο οποίος δρώντας με το ψευδώνυμο « Καπετάν Απίκραντος», προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στον κοινό αγώνα για την πολυπόθητη λευτεριά. Ενα χρέος της γενέτειρας του, ξεπλήρωσε ο Δήμος και ο Σύλλογος Αργεστών Θεσσαλονίκης, με την τοποθέτηση της προτομής του σε περίοπτη θέση στο νέο πάρκο της πόλης μας, ενώ ο σύλλογος μας, πολύ νωρίτερα, τον τίμησε με την συγγραφή σχετικού ιστορικού πονήματος αφιερωμένου στη ζωή και δράση του.
Μνημονεύουμε και τους υπόλοιπους Αργίτες Μακεδονομάχους , τους οποίους ο Δήμος μας τίμησε , ως όφειλε, δίνοντας τα ονόματα τους σε οδούς της πόλης μας, και οι οποίοι είναι:
Αλβανός Αναστάσιος
Βελεσόπουλος Δημήτριος, δάσκαλος
Βερβέρης Γεώργιος του Νικολάου
Γιαννούσης Ζήσης
Γκίνης Αναστάσιος του Κοσμά
Δοκόπουλος Στέργιος του Ιωάννη
Ζηκούλης Αχιλλέας ( Κουκουφίνας)
Καράτζιος Βασίλειος του Χαριλάου
Λιάκος Αθανάσιος του Στεργίου
Λιάκος Αναστάσιος του Δημητρίου
Μπίζιος Νικόλαος του Δημητρίου
Αρχιμανδρίτης Παπαγιαννάκης Σπανός
Πετρόπουλος Ιωάννης του Χρήστου
Ρόμπας Στέφανος του Δημητρίου
Τζήμας Γιαννούλης
Τσιαούσης Χρήστος του Αλέξη
Τσιολάκης Δημήτριος
Φλόκας η Νάσκος Αθανάσιος και 19. Τυπάδης Μιχαήλ
Ολοκληρώνοντας, θέλω να τονίσω ότι εμείς οι Μακεδόνες οφείλουμε να διατηρήσουμε την ιστορική μας μνήμη.
Μία μνήμη που έχει αποκλειστικό της στόχο την συνειδητοποίηση των εθνικών μας καταβολών αλλά και υποχρεώσεων.
Οφείλουμε επίσης μεγάλο σεβασμό στη μνήμη όλων όσων αγωνίστηκαν και έδωσαν το αίμα τους και τη ζωή τους , για να μπορούμε εμείς σήμερα , ελεύθερα να στοχαζόμαστε και να γιορτάζουμε τέτοια σημαντικά γεγονότα, όπως σημαντικό τοπικό γεγονός αποτελεί για την νεότερη ιστορία του τόπου μας, η απελευθέρωση της πόλης μας από τον τουρκικό ζυγό.
Χρόνια πολλά και πάντα ελεύθεροι!
-Από ανάρτηση του προέδρου του Μορφωτικού Συλλόγους ΟΡΕΣΤΙΣ κ. Κώστα Αδάμ-
