Τρίτη ημέρα εξετάσεων για τους υποφήφιους που προέχονται από τα Γενιικά Λύκεία της χώρας στις Πανελλήνιες εξετάσεις για το 2020. Σήμερα Παρασκευή 19 Ιουλίου 2020 οι υποψηφίοι εξετάζονται σε θέματα Κοινωνιολογίας και Βιολογίας.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Παιδείας, που έδωσε στη δημοσιότητα με πρωτοφανή καθυστέρηση, οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν στα παρακακάτω θέματα.
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ (3)
ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό
σας το γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση και δίπλα του τη λέξη
Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι
λανθασμένη.
α. Σύμφωνα με τον Τζ. Μιντ η προσωπικότητα του ανθρώπου αποτελείται
από το «εκείνο», το «υπερεγώ» και το «εγώ».
β. Οι ομάδες πίεσης μπορούν να μετεξελιχθούν σε κόμματα.
γ. Σύμφωνα με τον Mαρξ οι κοινωνικές επιστήμες θα πρέπει να στοχεύουν
στην αλλαγή του κόσμου και όχι μόνο στην εξήγησή του.
δ. Οι εφαρμογές του τεϊλορικού και του φορντικού μοντέλου οργάνωσης
της εργασίας οδήγησαν, μεταξύ άλλων, στην αύξηση του χειρωνακτικού
προσωπικού.
ε. Η μερική απασχόληση αποτελεί παράδειγμα ευέλικτης μορφής εργασίας.
Μονάδες 15
Α2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω
προτάσεις και δίπλα στον αριθμό, το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή
απάντηση.
Ι. Με βάση όσα κατέδειξε εμπειρικά ο Π. Μπουρντιέ, το εκπαιδευτικό
σύστημα λειτουργεί ως σύστημα επιλογής που
α. ευνοεί τις ανώτερες τάξεις σε βάρος των υπολοίπων τάξεων.
β. ευνοεί τα παιδιά των εργατών και των αγροτών.
γ. βασίζεται, κυρίως, στον δείκτη ευφυΐας των μαθητών.
δ. προσφέρει στους ανθρώπους ίσες ευκαιρίες.
Μονάδες 5
ΙΙ. Το κοινωνικό κράτος
α. καθιερώνει την παιδική εργασία.
β. προωθεί την ανακατανομή του πλούτου.
γ. ενδυναμώνει τους οικονομικά ισχυρούς.
δ. καταργεί τη φορολογία.
Μονάδες 5
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΝΕΟ
ΘΕΜΑ Β
Β1. Να εξηγήσετε τους όρους «προσκήνιο» και «παρασκήνιο» σύμφωνα με τον
E. Γκόφμαν.
Μονάδες 10
Β2. Πού οφείλεται το χαμηλό οικονομικό επίπεδο των λιγότερο αναπτυγμένων
χωρών, σύμφωνα με τη θεωρία της εξάρτησης;
Μονάδες 15
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Να ορίσετε τις έννοιες «πολιτική συμπεριφορά» και «πολιτική αλλοτρίωση».
Μονάδες 12
Γ2. Να εξηγήσετε από κοινωνιολογική σκοπιά τα αίτια της πολιτικής
αλλοτρίωσης.
Μονάδες 6
Γ3. Με ποιους τρόπους μπορεί να αντιμετωπιστεί η πολιτική αλλοτρίωση;
Μονάδες 7
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Να εξηγήσετε τη διαδικασία μετάβασης από την προβιομηχανική στη
βιομηχανική κοινωνία, σύμφωνα i) με τον Μ. Βέμπερ (μονάδες 6) και ii) με
τον Ε. Ντυρκέμ. (μονάδες 5)
Μονάδες 11
Δ2. Να αναλύσετε με βάση τη θεωρία του Μ. Βέμπερ τη διαδικασία δημιουργίας
του κράτους ως μια διαδικασία ορθολογικοποίησης.
Μονάδες 4
Δ3. Να παρουσιάσετε τις θέσεις του Ε. Ντυρκέμ και της σύγχρονης
λειτουργιστικής θεωρίας, για τη θρησκεία ως διαδικασία ένταξης στις
κοινωνίες του ανθρώπου.
Μονάδες 10
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙ∆ΑΣ
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙ∆ΕΣ
ΝΕΟ
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο
πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των
απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο
μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε
πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως
μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα
βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε
μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με
μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η
εκφώνηση, και μόνο για πίνακες, διαγράμματα κλπ.
4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)
ΘΕΜΑ Α
Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς
προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη
φράση, η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση.
Α1. Η ανοσοβιολογική απόκριση πραγματοποιείται
α. στον θύμο αδένα και τον μυελό των οστών.
β. στον σπλήνα, τις αμυγδαλές, τους λεμφαδένες και τον λεμφικό ιστό κατά
μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα.
γ. στον θύμο αδένα και τους λεμφαδένες.
δ. στον μυελό των οστών και τις αμυγδαλές.
Μονάδες 5
Α2. Τα μικρά ριβονουκλεοπρωτεϊνικά σωματίδια τα συναντάμε
α. μόνο στα ευκαρυωτικά κύτταρα.
β. μόνο στα προκαρυωτικά κύτταρα.
γ. σε ευκαρυωτικά κύτταρα και τους ιούς που τα προσβάλλουν.
δ. σε προκαρυωτικά και ευκαρυωτικά κύτταρα.
Μονάδες 5
Α3. Στον κύκλο του αζώτου, η αμμωνία παράγεται με τη διαδικασία της
α. φωτοσύνθεσης.
β. νιτροποίησης.
γ. απονιτροποίησης.
δ. αποικοδόμησης.
Μονάδες 5
Α4. Τα πρωτοογκογονίδια
α. υπάρχουν φυσιολογικά στο ανθρώπινο γονιδίωμα.
β. όταν απουσιάζουν από το ανθρώπινο γονιδίωμα προκαλείται καρκίνος.
γ. επιδιορθώνουν βλάβες στο DNA.
δ. αναστέλλουν την κυτταρική διαίρεση.
Μονάδες 5
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
NEO
Α5. Η εμβρυϊκή αιμοσφαιρίνη ΗbF
α. αποτελείται από 2α και 2δ αλυσίδες.
β. παράγεται σε όλα τα κύτταρα του εμβρύου.
γ. παράγεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου .
δ. αποτελείται από πολυπεπτιδικές αλυσίδες οι οποίες δεν συνδέονται με
ομάδες αίμης.
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ Β
Β1. Στον χιμπατζή το απλοειδές γονιδίωμα περιλαμβάνει 24 χρωμοσώματα.
Να συμπληρώσετε σωστά τον Πίνακα 1 και να τον αντιγράψετε στο
τετράδιό σας.
Αριθμός
χρωμοσωμάτων
Αριθμός
μορίων DNA
πυρήνα
Μετάφαση μίτωσης
Θυγατρικό κύτταρο που προκύπτει
από την Μείωση I
Πίνακας 1
Μονάδες 4
Β2. Ποιες είναι οι επιδράσεις της αιθυλικής αλκοόλης στο ήπαρ του
ανθρώπου;
Μονάδες 4
Β3. i) Να γράψετε τα χαρακτηριστικά που αποκτούν ορισμένα βακτήρια και τα
οποία τα βοηθούν να επιβιώσουν σε αντίξοες συνθήκες, όπως οι
ακραίες θερμοκρασίες και η δράση ακτινοβολιών.
(μονάδες 3)
ii) Πώς επιβιώνει το βακτήριο E.coli όταν στο περιβάλλον δεν υπάρχει
γλυκόζη αλλά υπάρχει λακτόζη; Να περιγράψετε τον αντίστοιχο
μηχανισμό.
(μονάδες 4)
iii) Να αναφέρετε πώς επιβιώνουν ορισμένα βακτήρια απουσία αμινοξέων
από το θρεπτικό τους υλικό.
(μονάδες 2)
Μονάδες 9
Β4. Ο αλφισμός είναι μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από ετερογένεια. Πώς
ερμηνεύεται η ετερογένεια αυτή σε φαινοτυπικό και γονιδιακό επίπεδο;
Μονάδες 4
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
NEO
Β5. Να αναφέρετε ποιες περιοχές του DNA ενός προκαρυωτικού κυττάρου
μεταγράφονται, αλλά δεν μεταφράζονται σε αμινοξέα.
Μονάδες 4
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Δίνεται το παρακάτω διάγραμμα (Διάγραμμα 1), στο οποίο εμφανίζονται
τρεις καμπύλες Α, Β και Γ, που αντιστοιχούν σε ποσότητα αντιγόνων 1, 2
και 3 αντίστοιχα, σε τρία διαφορετικά άτομα. Κάθε άτομο έρχεται σε επαφή
με ένα είδος αντιγόνου την ίδια χρονική στιγμή (tο). Να γράψετε το είδος
της ανοσοβιολογικής απόκρισης που αντιστοιχεί σε κάθε καμπύλη
αντιγόνου.
Διάγραμμα 1
Μονάδες 6
Γ2. Η βιοκοινότητα του παρακάτω οικοσυστήματος περιλαμβάνει τους
οργανισμούς Π, Κ, Λ και Σ οι οποίοι αποτελούν τροφική αλυσίδα. Στον
παρακάτω πίνακα (Πίνακας 2) καταγράφεται ο αριθμός ατόμων και η μέση
βιομάζα ατόμου κάθε είδους.
Είδος Αριθμός Ατόμων Μέση βιομάζα ατόμου (kg)
Π 20.000 0,25
Κ 5 10.000
Λ 10 5
Σ 200 2,5
Πίνακας 2
Με βάση τα στοιχεία του Πίνακα 2 να σχεδιάσετε τις τροφικές πυραμίδες
βιομάζας και πληθυσμού. Δεν απαιτείται να αιτιολογήσετε την απάντησή
σας.
Μονάδες 8
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
NEO
Γ3. Μια πρωτεΐνη Α είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των μιτοχονδρίων .
Μετάλλαξη στο γονίδιο που την κωδικοποιεί οδηγεί σε ασθένεια. Γυναίκα
που εμφανίζει την ασθένεια παντρεύεται φυσιολογικό άνδρα. Να
διερευνήσετε αν οι απόγονοι του ζευγαριού θα πάσχουν από την ασθένεια.
Δίνεται ότι η συχνότητα εμφάνισης της ασθένειας είναι ίδια στα αρσενικά
και στα θηλυκά άτομα ενός πληθυσμού.
Μονάδες 6
Γ4. Δίνεται δίκλωνο μόριο DNA που και στις δύο αλυσίδες του φέρει μη
ραδιενεργό άζωτο ( 14Ν). Το μόριο αυτό αντιγράφεται σε κατάλληλο
περιβάλλον με ραδιενεργό άζωτο ( 15Ν) και ολοκληρώνει τρεις κύκλους
αντιγραφής. Ποιο είναι το ποσοστό των μορίων DNA μετά το τέλος του
τρίτου κύκλου αντιγραφής που θα περιέχουν αποκλειστικά ραδιενεργό
άζωτο (15N) (μονάδα 1); Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας (μονάδες 4).
Μονάδες 5
ΘΕΜΑ Δ
Δίνονται τρία γονίδια Α, Β, Γ, το καθένα από τα οποία κωδικοποιεί ένα μόριο
RNA. Ένα από τα γονίδια κωδικοποιεί mRNA, είναι συνεχές και από την
μετάφρασή του παράγεται ένα ολιγοπεπτίδιο. Το άλλο γονίδιο κωδικοποιεί το
tRNA που μεταφέρει τη μεθειονίνη. Το γονίδιο που απομένει κωδικοποιεί το
rRNA της μικρής υπομονάδας του ριβοσώματος, το οποίο rRNA συνδέεται με
πέντε νουκλεοτίδια στην 5΄- αμετάφραστη περιοχή του mRNA από την
μετάφραση του οποίου παράγεται το ολιγοπεπτίδιο.
Γονίδιο Α
αλυσίδα 1 GAATTCGGAACATGCCCGGGTCAGCCTGAGAGAATTCCC
αλυσίδα 2 CTTAAGCCTTGTACGGGCCCAGTCGGACTCTCTTAAGGG
Γονίδιο Β
αλυσίδα 1 CTTATACGCAATGTTCCTAAA
αλυσίδα 2 GAATATGCGTTACAAGGATTT
Γονίδιο Γ
αλυσίδα 1 ACTATGCACTTCCGGCCAA
αλυσίδα 2 TGATACGTGAAGGCCGGTT
Δ1. Να γράψετε ποιο από τα τρία γονίδια κωδικοποιεί το mRNA (μονάδα 1). Να
γράψετε το mRNA που προκύπτει από την μεταγραφή του γονιδίου
(μονάδες 2) και να σημειώσετε τα άκρα του (μονάδα 1).
Μονάδες 4
Δ2. Να γράψετε ποιο από τα τρία γονίδια κωδικοποιεί το tRNA (μονάδα 1) και
να εξηγήσετε ποια από τις δύο αλυσίδες του γονιδίου είναι η
μεταγραφόμενη (μονάδες 4).
Μονάδες 5
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
NEO
Δ3. Να γράψετε ποιο από τα τρία γονίδια κωδικοποιεί το rRNA (μονάδα 1) και
να εξηγήσετε ποια από τις δύο αλυσίδε ς του γονιδίου είναι η
μεταγραφόμενη (μονάδες 4).
Μονάδες 5
Δ4. Επιθυμούμε να κλωνοποιήσουμε το γονίδιο Α, χρησιμοποιώντας ως φορέα
κλωνοποίησης το πλασμίδιο του Σχήματος 1. Διαθέτουμε τρεις
διαφορετικές περιοριστικές ενδονουκλεάσες τις Ι, ΙΙ και EcoRI.
Σχήμα 1
Το πλασμίδιο φέρει γονίδιο ανθεκτικότητας στην αμπικιλίνη, γονίδιο
ανθεκτικότητας στην στρεπτομυκίνη και δύο θέσεις αναγνώρισης από τις
περιοριστικές ενδονουκλεάσες ΠΕ-Ι και ΠΕ-ΙΙ. Η περιοριστική
ενδονουκλεάση Ι διαθέτει θέση αναγνώρισης μέσα στο γονίδιο
ανθεκτικότητας της αμπικιλίνης, ενώ η περιοριστική ενδονουκλεάση ΙΙ
διαθέτει θέση αναγνώρισης μέσα στο γονίδιο της στρεπτομυκίνης . Δίνονται
οι αλληλουχίες έξι ζευγών βάσεων που αναγνωρίζουν και επιδρούν οι ΠΕ-Ι
και ΠΕ-ΙΙ.
Tα βέλη υποδεικνύουν τη θέση που δρα η κάθε περιοριστική
ενδονουκλεάση (ΠΕ) στην αλληλουχία αναγνώρισης.
i) Να γράψετε ποια ή ποιες ΠΕ θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή
του ανασυνδυασμένου πλασμιδίου.
(μονάδες 2)
ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ
ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
NEO
ii) Ποια/ποιες είναι η/οι αλληλουχία/ες έξι ζευγών βάσεων που
εμφανίζεται/εμφανίζονται εκατέρωθεν του τμήματος του γονιδίου,
στην περιοχή σύνδεσης των μονόκλωνων άκρων μετά την
ενσωμάτωσή του στο πλασμίδιο με τη δράση της DNA δεσμάσης;
(μονάδες 4)
iii) Ποιο είναι το αποτέλεσμα της επίδρασης της ΠΕ-Ι στο
ανασυνδυασμένο πλασμίδιο; Δικαιολογήστε την απάντησή σας.
(μονάδες 5)
Μονάδες 11
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνωπάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των
απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το
εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να
μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων,
αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα
δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας,
να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο
με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.
ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ
Για τα θέματα με το παλαιό σύστημα και γενικά όλα τα σημερινά θέματα πατήστε ΕΔΩ
